Plantengemeenschappen

van Nederland

De wilde planten zijn een van de belangrijkste bronnen van ons bestaan, maar zeker ook die van wilde bijen, hommels, vlinders, vogels, kleine zoogdieren en vele andere soorten insecten. Toch wordt op dit moment maar liefst 40% van de wilde planten in Nederland bedreigd (Rode Lijst) en diverse inheemse soorten zijn inmiddels uitgestorven in Nederland. Er is momenteel een aantal soorten die steeds meer populaties kwijtraken en de resterende populaties worden steeds kleiner. 

Iedere soort maakt deel uit van een specifiek ecosysteem en plantengemeenschap. Doorgaans is die positie het gevolg van een – vaak eeuwenlang – samenspel tussen de soort en de milieuomstandigheden ter plekke. Voor alle soorten geldt dat in verschillende delen van het gebied van voorkomen de planten een eigen genetisch patroon hebben dat zich uit in streekgebonden plantkenmerken. Met andere woorden: de soort heeft zich in de loop van de tijd maximaal aangepast aan de lokale (klimatologische) omstandigheden, ook in genetisch opzicht. In het streven naar behoud van soorten en hun genetische diversiteit kun je dan ook niet volstaan met het in stand houden van de soort als zodanig, maar moet juist deze genetische diversiteit worden beschermd. Regionale autochtone populaties zijn in feite de basis van de biodiversiteit en de toekomst van deze bijzonder belangrijke flora staat werkelijk op het spel. 

Kruidenrijk grasland met onder andere het vrij zeldzame Rapunzelklokje (Campanula rapunculus). Alleen plaatselijk in Limburg, in het land van Cuijk en in het IJsseldal is ze nog veel aan te treffen. Ze prefereert een matig droge tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, kalkhoudende grond (bodem). Ze is een kensoort van de Glanshaver-associatie (foto NL Bloeit!).

Werken aan de Nederlandse biodiversiteit

Werken aan biologische diversiteit is werken aan een verscheidenheid aan leven op drie biologische niveaus. Naast aandacht voor de soortenrijkdom (aantal soorten dat aanwezig is binnen één gebied) dient er ook specifiek aandacht te zijn voor de diversiteit aan genen binnen een populatie (groep organismen van dezelfde soort in een min of meer afgescheiden gebied) en aandacht voor leefgemeenschappen en ecosystemen, waarin soorten in bepaalde unieke combinaties voorkomen. Immers, soorten staan niet op zichzelf maar leven samen (symbiose).

De nieuwe KNNV veldgids Plantengemeenschappen van Nederland (tweede herziene editie 2019) bundelt de kennis en jarenlange ervaring van vier Nederlandse vegetatiekundigen en biedt de belangrijkste leidraad voor het investeren in het behoud en de ontwikkeling van plantengemeenschappen en bedreigde populaties planten. 

Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) is een kensoort van de blauwgrasland-associatie, zeer soortenrijke vegetaties die zowel soorten van iets zuurdere als kalkrijke vegetaties kunnen bevatten en die zeer gevoelig zijn voor de geringste bemesting. De soort staat op de Rode Lijst als ‘Kwetsbaar’. In Nederland wordt dan ook gewerkt aan populatieherstel van de bedreigde Spaanse ruiter om zoveel mogelijk van het resterende genetisch materiaal te behouden en het voor grotere levensvatbaarheid te vergroten (foto Sheila Luijten).

Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland

KNNV uitgeverij ~ tweede herziene editie

De nieuwe editie van deze veldgids bevat beschrijvingen van alle plantengemeenschappen in Nederland, van open water en moerassen, graslanden en heiden, kust en binnenlandse pioniermilieus, tot ruigten, bossen en struwelen. Ook bevat het determinatiesleutels waarmee de Nederlandse plantengemeenschappen op naam zijn te brengen. De 'sleutels' leiden allereerst tot de juiste klasse, waarna aan de hand van standplaatskenmerken en soortensamenstelling op eenvoudige wijze de plantengemeenschap kan worden bepaald. De plantengroei van Nederland is in de herziene editie vegetatiekundig geclassificeerd in 46 klassen en 253 associaties. Per plantengemeenschap (associatie) zijn verspreidingskaartjes en samenvattende tabellen met de belangrijkste soorten en levensvormen opgenomen.  De veldgids sluit af met twee belangrijke registers, een voor de plantengemeenschappen (associaties) en een voor de soorten, waarbij zowel de Nederlandse namen als de wetenschappelijke namen zijn opgenomen. 

Deze veldgids is een essentiële bron van kennis voor het werken aan de Nederlandse biodiversiteit. De herziene editie is te bestellen bij de KNNV uitgeverij: KNNV Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland.

De nieuwe veldgids biedt samen met de Veldgids Rompgemeenschappen de nodige basiskennis van de flora van Nederland. Deze veldgids beschrijft namelijk de veranderde plantengemeenschappen in Nederland. Door bijvoorbeeld overbemesting, verdroging, verzuring en versnippering veranderen tal van plantengemeenschappen en die veranderingen zijn niet in de herziene editie Veldgids Plantengemeenschappen opgenomen. In december 2022 is de tweede herziende druk uitgegeven met ook een gewijzigde cover.

Joop Schaminée - hier tussen de 'planten van hier' op landgoed De Langakkers - is vegetatiekundige en als hoogleraar verbonden aan de universiteiten van Wageningen en Nijmegen. Naast het mede opzetten van het ecologisch kennissysteem SynBioSys en de Landelijke vegetatiedatabank heeft hij een indrukwekkende lijst publicaties op zijn naam staan waaronder het standaardwerk Vegetatie van Nederland en de Natura 2000 reeks Europese natuur in Nederland. Hij zet zich in voor de bescherming en promotie van de Nederlandse natuur. Het ambitieuze project Het Levend Archief en de televisie reeks Professors op Pad zijn daar recente voorbeelden van (foto NL Bloeit!).

Bestel het boek (6^de druk) en steun NL Bloeit!

Maak € 37,95 (per boek incl. verzendkosten) over op rekening NL93TRIO0338519149 van stichting NL Bloeit!

onder vermelding van 'Planten van hier' + adresgegevens in NL (straat / huisnummer & postcode / plaats).

Na ontvangst van de betaling wordt de bestelling via Post.nl verzonden.

De opbrengst komt ten goede aan de missie van NL Bloeit!