Planten van hier

Voor flora, fauna en mensen

Maarts viooltje

(Viola odorata)

Maarts viooltje is een overblijvende plantensoort die deel uitmaakt van de Viooltjesfamilie (Violaceae). Ze is een van de kleinste vertegenwoordigers van deze familie. De bloemen geuren lekker en ze wordt derhalve ook wel Welriekend viooltje genoemd (odorata betekent welriekend). Vroeger werd ze in het wild ingezameld en als sierplant in tuinen aangeplant. Ze wordt al eeuwenlang gebruikt voor reukwaters en siropen en voor de parfumindustrie werd ze op grote schaal gekweekt.

Het is een laagblijvende plant die tot zo'n 15 cm hoog kan worden en de allereerste onder de Viooltjes die in het vroege voorjaar gaat bloeien. De geurige bloem is violet en heeft een witte voet. Er zijn vijf kroonblaadjes, waarvan het onderste een spoor draagt, waarin nectar gevormd wordt die door vroege vlinders wordt opgezogen. Zij zorgen voor de bestuiving. De bloemen van het Maarts viooltje hebben zeer veel nectar, maar omdat de bloemen zo vroeg in het jaar opengaan, wanneer het nog koud is en er doorgaans weinig tot geen wilde bijen vliegen, wordt ze vrijwel nooit bestoven. Eerder zal er zaad gevormd worden in het najaar door de secundaire - zogenaamde 'cleistogame' - bloemen die tussen de bladeren verschijnen en zelfbestuivend zijn.

Maarts viooltje houdt van schaduwrijke, matig vochtige standplaatsen, van nature in loofbos of in bosranden, houtkanten en hagen. Ze stelt ook prijs op zon, ofwel vroeg, ofwel laat op de dag. Gewoonlijk groeit ze op losse, luchtige, lemige of zandige, humeuze en voedselrijke bodems. Qua zuurgraad kan ze heel wat variatie aan, maar vooral op kalkhoudende gronden kan ze rijkelijk voorkomen.

De plant vermeerdert zich voornamelijk door stengeluitlopers - die na de bloeitijd ontstaan en dus pas het volgende jaar bloemen dragen - waarmee ze zich flink kan uitbreiden, maar ze kan niet op tegen woekerende buurplanten. Het Maarts viooltje kun je het beste na de bloei scheuren (ter verspreiding en vermeerdering). Het Maarts viooltje draagt een bolvormige, behaarde doosvrucht waarin kleine, harde, ronde zaadjes zitten.

Ze is goed toepasbaar als lage, vaak groenblijvende bodembedekker voor plaatsen in de lichte schaduw op niet te droge grond. De plant is bijvoorbeeld goed te combineren met soorten als Lievevrouwebedstro, Gevlekt longkruid, Bosaardbei, Betonie, Ruig klokje en Wilde akelei.

Niet alleen vanwege de geur en de kleur is Maarts viooltje bekend. De bladeren en bloembladen zijn eetbaar en worden gebruikt in salades. Niet alleen om de salade van kleur te verrijken, maar ook om de smaak nog lekkerder te maken.

Nederlandse naam: Maarts viooltje

Wetenschappelijke naam: Viola odorata

Familie: viooltjes

Herkomst: oorspronkelijk inheems

Status: niet bedreigd

Zeldzaamheid: algemeen

Bloeiperiode: maart tot mei

Bestuiving: wilde bijen, hommels

Kleur: violet

Hoogte: 10 tot 15 cm (bodembedekker)

Licht: bij voorkeur half schaduw

Voedsel: bodem bij voorkeur matig voedselrijk